FOTOGRAFIKA. Fotografia artystyczna w Polsce 1927–1978
Kuratorzy: Łukasz Gorczyca i Adam Mazur
Wiek XX był dla sztuk wizualnych czasem niezwykłego rozkwitu i awansu społecznego. Nowe dyscypliny jak film i fotografia, zdobywały masową publiczność, ale zarazem poszukiwały własnej, artystycznej tożsamości. Nasza wystawa pokazuje ten właśnie, szczególny moment w dziejach polskiej fotografii, kiedy stała się ona Sztuką. W 1927 roku, wybitny fotograf i teoretyk Jan Bułhak zaproponował słowo „fotografika” dla odróżnienia artystycznych poszukiwań fotografii „od fotografii zawodowej i rzemieślniczej, a dla zadokumentowania jej pokrewieństwa z grafiką i ze sztukami plastycznymi w ogóle”. Fotografika weszła szybko do języka, ale stała się też ważną częścią nowoczesnej plastyki i kultury wizualnej.
Fotograficy i fotograficzki poszukiwali nowej jakości obrazów fotograficznych, w których tak jak w sztuce nowoczesnej, ich subiektywny punkt widzenia dominował nad dokumentalną treścią zdjęcia – to jak widzą, stało się ważniejsze od tego, co widzą. Inspiracje czerpali zarówno z postimpresjonistycznego malarstwa jak i surrealizmu, awangardy, sztuki abstrakcyjnej czy filmowego neorealizmu. Naświetlony, fotograficzny negatyw był często ledwie punktem wyjścia do eksperymentów formalnych i kreatywnej manipulacji obrazu rzeczywistości.
Z drugiej strony fotografika była ruchem zawodowej emancypacji fotografów i fotografek. Był to czas formowania pierwszych organizacji i związków twórczych, rozwoju międzynarodowego ruchu wystawienniczego i wydawniczego w postaci corocznych salonów i almanachów. Sztuka fotograficzna stała się dla wielu twórców i twórczyń źródłem utrzymania, ale służyła również państwowej propagandzie. Bywała źródłem prestiżu, ale też odskocznią od traumatycznych wydarzeń wojennych i w końcu – fotograficzną sztuką dla sztuki.
Twórczy impet fotografiki zaczął gasnąć w latach 70. XX wieku pod naciskiem nowych prądów w sztuce – fotografii konceptualnej i socjologicznej, ale przede wszystkim wobec zmieniającej się sytuacji społecznej i politycznej. Wystawa jest pierwszą próbą całościowego ujęcia tego fascynującego prądu artystycznego i ukazania fotografii jako sztuki obserwacji, wyobraźni i eksperymentu.
Artyści i artystki: Stefan Arczyński, Zdzisław Beksiński, Tadeusz Biliński, Władysław Bogacki, Jan Bułhak, Janusz Maria Brzeski, Anna Chojnacka, Roman Cieślewicz, Tadeusz Cyprian, Józef Dańda, Marian Dederko, Zbigniew Dłubak, Alfons Długosz, Benedykt J. Dorys, Kazimiera Dyakowska, Bolesław Gardulski, Janina Gardzielewska, Wilfryd Gerhardt, Franciszek Groer, Eugeniusz Haneman, Edward Hartwig, Helena Hartwig, Henryk Hermanowicz, Karol Hiller, Adam Kaczkowski, Marek Karewicz, Zofia Kiepuszewska, Jan Korpal, Jerzy Kosiński, Tadeusz Krystek, Aleksander Krzywobłodzki, Bronisław Kupiec, Natalia Lach-Lachowicz, Adam Lenkieiwcz, Jerzy Lewczyński, Leon Lutyk, Zbigniew Łagocki, Kazimierz Łapkiewicz, Bolesław Malmurowicz, Janina Mierzecka, Henryk Mikolasch, Janina Mokrzycka, Marian Murman, Zofia Nasierowska, Jan A. Neuman, Fortunata Obrąpalska, Edward Olszaniecki, Władysław Pawelec, Andrzej Pawłowski, Paweł Pierściński, Stefan Plater-Zyberk, Wojciech Plewiński, Andrzej Progulski, Roman Puchalski, Włodzimierz Puchalski, Józef Robakowski, Witold Romer, Andrzej Różycki, Zofia Rydet, Bronisław Schlabs, Kazimierz Seko, Roman Serfin, Jerzy Sierosławski, Jan Siudecki, Władysław Strojny, Otton Swoboda, Piotr Śledziewski, Adam Śmietański, Lucjan Święcki, Stefan Themerson, Józef Traszka, Stanisław Turski, Janusz Uklejewski, Antoni Ulikowski, Tadeusz Wański, Mieczysław W. Wątorek, Jerzy Wendołowski, Jan Weselik, J. Wężyk, Antoni M. Wieczorek, Stefan Wojnecki, W. Wojtkiewicz, Zygmunt Szporek, Marian Szulc, Aleksander Zakrzewski, Wojciech Zamecznik, Andrzej Zborski, Bolesława Zdanowska, Feliks Zwierzchowski, Stefan Zwoliński.